روانشناسی شناخت ماهیت رفتارآدمی

روانشناسی روش علمی شناخت ماهیت آدمی

ازمیان عجایب فراوانی که آدمی درجهان هستی موردبررسی قرارداده است،ظاهرأجالب ترین آن هاخودآدمی است.دلایل کافی بسیاری وجودداردکه باعث می شوندآدمی بطورمدام اصراربربررسی طبیعت خوددارد.علاقه بعضی ازافرادبه طبیعت آدمی ناشی ازکنجکاوی است.هدف آنان دانستن برای دانستن است.گروهی دیگردرکسب شناخت درباره آدمی بیشترهدف کاربردی دارندومعتقدندکه اگر اطلاعات مادرباره علل مشکلات اجتماعی به قدرکافی بیشترباشد،حل آن مشکل امکان پذیرخواهدبود.به عقیده این گروه اگردانش واطلاعات مادرباره آدمی بیشترباشدمی توان برمشکلات ساخته دست بشرغلبه کردونهادهای ساخت بشرراتغییرداد.آنان می خواهند کشمکش های محیط کار،برخوردهای قومی،تنش های بین المللی و.راازمیان بردارندویابه حداقل برسانند.

نوع دیگری ازعلاقه عملی وجودداردکه انگیزه ای برای مطالعه آدمی است؛مثلأمیل به"حسن سلوک بامردم".آنان دریافته اندکه اگربخواهندهماهنگ بادیگران کاروزندگی کنند،بایدبدانندکه چرامردم به شیوه ای خاص فکر،احساس وعمل می کنند.به همان نسبت که علاقه اجتماعی درکاراست ،علاقه حرفه ای نیرمطرح است.کارفرمایان می خواهندبداننداحتمال موفقیت چه نوع شخصیت هایی درمشاغل خاصی بیشتراست.شایدبتوان گفت نیرومندترین رغبت عملی به بررسی طبیعت آدمی ازکنجکاوی شدیدمادرباره خودمان سرچشمه می گیرد.

منابع دانسته های آدمی درباره طبیعت خود

بطورکلی4منبع مهم دراین رابطه وجوددارد:

-شناخت تجربی(عقل سلیم)که شامل تمامی شناخت هایی است که انسان ازطریق زندگی دراجتماع بطورمستقیم وغیرمستقیم به دست می آورد.ضرب المثل ها،اسطوره هاوتعمیم های تجربی،ادبیات وهنرشفاهی ازآنجمله اند.(شناخت عمومی هم گفته می شود)

-مراجعه به  مراجع وصاحبنظران

-وهم وخیال وشهود

-روش علمی که شامل روش های آزمایشی-مشاهده ای-اسنادی-بالینی که بااستفاده ازپرسشنامه ومصاحبه به شکل میدانی یاکتابخانه ای انجام می شود.

مکاتب مهم روانشناسی

منبع:اسپرلینگ(1982)ص32.

نگرش

یکی ازمهمترین موضوعات موردمطالعه روانشناسی اجتماعی نگرش ها است.نگرش عبارت است ازنظم معینی دراحساسات ،افکاروآمادگی فردبرای تاثیرگذاشتن دربرخی ازجنبه های محیط خود(sperling1982.340).

براساس این تعریف هرنگرش دارای سه جزءاست؛جزءاول اعتقادات ،باورها وافکاراست که آن راجزءشناختی گویند.جزءدوم احساسات است که آن راجزء عاطفی گویندوجزءسوم آمادگی برای عمل است که آن راجزءرفتاری می نامند.

عنصرشنی شامل اعتقادات وباورهای شخص درباره یک شیی یااندیشه است.عنصراحساسی یاعاطفی آن است که معمولانوعی احساس عاطفی باباورهای ما پیونددارد.وتمایل به عمل به آمادگی برای پاسخگویی به شیوه ای خاص اطلاق می شود.مثال

ویژگی های نگرش ها

نگرش دارای سه ویژگی است.نخست این که هرنگرشی شامل یک شخص،رویدادیاموقعیت است.دوم آنکه نگرش هامعمولا ارزشیابانه اند.وسوم آنکه نگرش هامعمولا دارای ثبات ودوام قابل توجهی هستند.مثال:"من باهرکاری که فلانی بکندموافقم"، این عبارت اولادرموردیک شخص (فلانی)است.ثانیاجنبه ارزشیابانه دارد(بااوموافقم)وثالثاازاین عبارت چنین برمی آیدکه عقیده مادرباره اددارای ثبات نسبی است.

ازمیان عناصرتشکیل دهنده نگرش ها،عنصرعاطفی وازمیان ویژگی ها،ویژگی ارزشیابی کردن مهمترین مولفه های نگرش هاراتشکیل می دهند(کریمی،39، 221).

تفاوت مفهوم نگرش بابرخی مفاهیم مرتبط باآن

فرق بین نگرش ها وواقعیت ها

نگزش دارای جنبه ارزشیابی است درحالی  که این بعددرواقعیت هاوجودندارد.مثال

نگرش هاپس ازایجاددارای ثبات وپایداری هستندودرمقابل تغییرمقاوم هستند.

فرق بین نگرش وارزش

ارزش هاهدف هایی گسترده تر وانتزاعی ترهستندوفاقدشیی یاموضوع مشخص یانقطه ارجاع اند

فرق بین نگرش ها وعقاید

عقایدترکیبی هستندازنگرش ها،باورهاونیت های رفتاری.

فرق بین نگرش ها وعلایق

نگرش هااحساس فردنسبت به اشخاص،اشیا،گروهه ونهادهاست،درحالی که علاقه احساس فردنسبت به فعالیت هاست.

ابعادنگرش ها

هریک ازعناصرنگرش خوددارای دوبعددیگرهستند:یکی نیرومندی وشدت ودیگری درجه پیچیدگی می باشد.

نگرش هاازکجامی آیند؟(تکوین نگرش ها)

انسان بانگرش هایش زاده نمی شودبلکه بسیاری ازآنهارادرطول زندگی بدست می آورد.درسنین کودکی تعدادی ازنگرش های مختلف راازطریق رابطه باوالدین وسایراعضای نزدیک خانواده کسب می کند.اگرکودک شوع به پروردن ونشان دادن نگرش هایی کندکه موردتوجه والدین اند،احتمال داردکه والدین باپذیرش وتمجید،کودک رادرابرازآن نگرش هاتقویت کنند.یادگیری نگرش به همین ترتیب انجام می گیرد.هرچه کودک بزرگترمی شودومخصوصأوقتی که مدرسه راشروع می کند،سایرگروههای اجتماعی برنگرش های موردقبول اوتاثیرمی گذارند.ماغالبأهمرنگ جماعت می شویم زیراعلاقمندیم به وسیله گروه خاصی پذیرفته شویم ونگرش هایی راکه موردقبول اعضای آن گروه است اختیارمی کنیم تااحساس کنیم که موردقبول واقع شده ایم.وبالاخره نگرش هاغالبأدرنتیجه تجربه کردندمستقیم شیءیاموضوع ایجادمی گردند.مثلأاگرشخصی ماشینی بخردبعدمتوجه بشودکه درسرعت بالا اشکالات فراوانی درآن ظاهرمی شودممکن است به زودی نسبت به تمام اتومبیل های ساخت آن شرکت   موردنظرن،گرش منفی پیداکند.

درروانشناسی اجتماعی هرجندتاکیداصلی برفرایندتغییردادن نگرش هاپس ازشکل گیری آنها بوده است،باوجوداینوم مطالعه چگونگی شکل گیری آنها نیزامری انکارناپذیراست.دراینجاعواملی راکه درشکل گیری نگرش هاموثرندرابه اختصارموردبررسی قرارمی دهیم.عنصرشناختی نگرش ها به همان طریقی کسب می شودکه ارزش هت،یاباورها رامی آموزیم ودراین اکتساب فرایندهای بنیادی تداعی،تقویت وتقلیدنقش اساسی رابازی می کنند.شکل گیری نگرش مقدمتأبه صورت یک فرایندیادگیری آغازمی شود.شخص درمعرض اطلاعات وتجربیات مربوط به یک شیئیاموضوع خاص قرارمی گیردودراثرفرایندهای تقویت وتقلیدنگرشی نسبت به آن شیئ یاموضوعپیدامی کند.اماوقتی که نگرش شکل گرفت ،اصل هماهنگی شناختی اهمیتی دوچندان پیدامی کند.

نگرش هاچه کارکردهایی دارند؟

همه انسان ها دارای نگرش هایی نسبت به جهان هستی وپدیده های ییرامون شان هستند.

چگونه می توان نگرش ها رااندازه گیری کرد؟

آیا می توان نگرش ها راتغییرداد؟

نگرش هاورفتار

تعصب نوعی خاص ازنگرش

فشارگروهی(موضوع همرنگی باجماعت)

مأمورم ومعذور(موضوع ذوب شدن درقوانین ومقررات)

پنج اصطلاح کلیدی "دراماتیسم"(دستورزبان انگیزه ها).به نقل ازجامعه شناسی مدرن،ورسلی.ص55

دریک بیان شسته رفته راجع به انگیزه ها ،ماباپنج اصطلاح(واژه)کلیدی مواجه هستیم که عبارتنداز"عمل(کنش)،عرصه(میدان) ،عامل، وسیله ، مقصود.

وقتی می گوئیم اشخاص دارندچه کاری انجام می دهندیاجراآن کارراانجام می دهندپای چه مفاهیمی دراین گفته هادرمیان است؟

دربحث ازانگیزه ها،ماباید کلمه ای داشته باشیم که اسم عمل رامشخص کند ونیزکلمه دیگری لازم داریدبرای تعیین اسم عرصه(زمینه عمل،اوضاعی که عمل درآن روی داده است).همچنین بایدمشخص کنیم که کدام شخص یاکدام نوع ازاشخاص(عامل)آن عمل راانجام داده اند،چه وسایلی یاابزارهایی بکاربرده ومقصودازآن عمل چه بوده است.اشخاص ممکن است برسرمقاصدی که درپس یک عمل مفروض وجوددارد،یادرموردخصوصیات مشخص انجام دهنده عمل،یادرمورداینکه چطورودرچه نوع وضعیاتی آن عمل راانجام داده است،شدیدأاختلاف نظرداشته باشند،حتی ممکن است کلمات متفاوتی برای نامیدن عمل بکارببرند.ولی حاصل این جون وچراها هرچه باشد،یک نکته مسلم است وآن اینکه هربیان کاملی درباره انگیزه هاخواه ناخواه نوعی پاسخگویی به پنح پرسش زیررادربردارد:چه کاری انجام شده(عمل)،کی وکجاانجام شده(عرصه)،جه کسی انجامش داده(عامل)،چه طورانجامش داده(وسیله)وچراانجامش داده(مقصود).

بااینکه انسان هادرطول قرن های متمادی درایت وقابلیت های مبتکرانه ای درکندوکاوامورمربوط به انگیزه مندی نوع بشرنشان داده اند،هر کس می تواندموضوع موردبحث خودرابااین پنج گانه اصطلاحات کلیدی که تقریبأدریک نگاه قابل فهم هستند،ساده کند.هرگز ضرورتی برای ترک این مفاهیم پیش نمی آید،چه می توان ثابت کردکه هربیانی درزمینه اسنادانگیزه هامی تواندازاین مفاهیم سرچشمه گیرد ودرهمین جاهم خاتمه یابد.

انواع شناخت ازنظردموکریتوس

ارتقا مهارت های یادگیری

زندگینامه وآثارچارلز هندی